Potrącenia alimentacyjne mają pierwszeństwo przed każdym innym potrąceniem i jako jedyne nie są ograniczone kwotą wolną. Niezależnie od tego jakie wynagrodzenie otrzymuje pracownik na poczet alimentów potrąca się 60% wynagrodzenia. W określonych przypadkach pracodawca przy potrącaniu należności alimentacyjnych może dokonywać tego rodzaju potrąceń bezpośrednio na wniosek wierzyciela.
Jaka jest wysokość potrąceń alimentacyjnych?
Potrąceń z wynagrodzenia za pracę dokonuje się na podstawie art. 87 § 1 K.p. Wskazuje on kolejność dokonywania potrąceń oraz należności, które podlegają potrąceniu.
Z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego (PPK), jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności niealimentacyjnych,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
- kary pieniężne z odpowiedzialności porządkowej.
Potrącenia świadczeń alimentacyjnych dokonuje się do wysokości 60% wynagrodzenia. Nie obowiązuje tutaj pozostawienie pracownikowi kwoty wolnej od potrąceń. W przypadku gdy równolegle z potrąceniami świadczeń alimentacyjnych dokonywane są potrącenia należności niealimentacyjnych oraz zaliczki pieniężnej udzielonej pracownikowi, wówczas wielkość potrącenia także nie może przekroczyć 3/5 wynagrodzenia.
Przy czym:
nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości
(art. 87 § 5 K.p.)
Pracodawca jako organ egzekucyjny
Przepisy z zakresu prawa pracy dopuszczają wobec dłużników alimentacyjnych możliwość potrącenia świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę na wniosek wierzyciela. Pracodawca dokonuje go bez postępowania egzekucyjnego. W tym celu wierzyciel jest obowiązany złożyć wniosek do pracodawcy, a także przedłożyć tytuł wykonawczy. Tytułem tym może być prawomocny wyrok sądu zaopatrzony w klauzulę wykonalności.
Przy czym pracodawca nie może dokonać potrącenia należności alimentacyjnych na wniosek wierzyciela, jeżeli:
1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej
(art. 88 § K.p.)
Samego potrącenia w tym trybie pracodawca dokonuje tak, jak przy potrąceniach na podstawie zajęcia komorniczego. Obowiązuje wówczas potrącenie do wysokości 3/5 wynagrodzenia (po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat do PPK, jeżeli pracownik nie zrezygnował z tych wpłat).
Przykład
Wynagrodzenie pracownika zostało zajęte przez komornika na poczet zaległych alimentów na kwotę 15 000 zł. Pracownika obowiązują podstawowe koszty uzyskania przychodu i upoważnił pracodawcę do stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek (PIT-2). Zrezygnował on też z przekazywania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego. Pracownikowi przysługuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2 800 zł. Ustalenie potrącenia na poczet należności alimentacyjnych:
Wynagrodzenie brutto: 2 800 zł
Składki na ubezpieczenie społeczne: 383,88 zł
Podstawa do obliczenia składki zdrowotnej: 2 800 zł – 383,88 zł = 2 416,12 zł
Składka zdrowotna: 2 416,12 zł x 9% = 217,45 zł
Składka zdrowotna podlegająca odliczeniu: 2 416,12 zł x 7,75% = 187,25 zł
Zaliczka na podatek: 2 800 zł – (383,88 zł + 250 zł) = 2 166,12 zł » 2 166 zł
Podatek należny: 2 166 zł x 17% = 368,22 zł
Zaliczka na podatek dochodowy: 368,22 zł – 43,76 zł – 187,25 zł = 137,21 zł » 137 zł
Wynagrodzenie netto: 2 800 zł – 383,88 zł – 217,45 zł – 137 zł = 2 061,67 zł
Wielkość potrącenia: 2 061,67 zł x 60% = 1 237 zł
Wynagrodzenie do wypłaty: 2 061,67 zł – 1 237 zł = 824,67 zł