Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorca standardowo płaci składki na ubezpieczenie społeczne od zadeklarowanej przez siebie podstawy. Minimalna podstawa, którą może zadeklarować, to 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, wynoszącego w 2020 roku 5227 zł, czyli kwota 3136,2 zł.
Jednak nowe firmy jednoosobowe lub wspólnicy spółki cywilnej mogą przez pełne 24 miesiące kalendarzowe płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne, liczone od obniżonej podstawy. Obniżona podstawa nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia.
W 2020 roku jest to 30% z 2600 zł, czyli 780 zł.
Jeżeli przedsiębiorca korzysta z preferencyjnych składek i prowadzenie działalności gospodarczej jest jego jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, to nie opłaca za siebie składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
*Kwota składki na ubezpieczenie wypadkowe obliczona została w wysokości 1,67% – jest to stopa procentowa właściwa dla płatników składek zgłaszających w poprzednim roku kalendarzowym do ubezpieczenia wypadkowego przeciętnie miesięcznie nie więcej niż 9 osób.
Po zakończeniu okresu obniżonej składki ZUS przedsiębiorca powinien zacząć opłacać za siebie składki na ubezpieczenie społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2020 r. – 3.136,20 zł). Jeżeli jednak spełni określone warunki tzn. przychód z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 zł to może opłacać za siebie składki społeczne w ramach tzw. małego ZUS. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób ustalana jest w oparciu o dochód z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym. Aby ustalić podstawę wymiaru składek przedsiębiorca musi najpierw obliczyć przeciętny miesięczny dochód uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym, a następnie otrzymany wynik musi zaokrąglić do pełnych groszy (jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza lub w dół – gdy końcówka jest niższa niż 0,5 grosza). Kolejnym krokiem jest pomnożenie przeciętnego miesięcznego dochodu z działalności gospodarczej przez współczynnik wynoszący 0,5.
Wzór na ustalenie przeciętnego miesięcznego dochodu:
Przy ustalaniu dochodu należy pamiętać, że jeżeli składki na ubezpieczenie społeczne przedsiębiorcy korzystającego z małego ZUS (oraz osób z nim współpracujących) zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, to roczny dochód powiększa się o kwoty tych składek.
Otrzymany wynik należy porównać z dolnym i górnym limitem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne obowiązującym osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacające mały ZUS. Ustalona bowiem we wskazany sposób najniższa podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia nie może:
- przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2020 r. – 3.136,20 zł),
- być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2020 r. – nie niższa niż 780 zł, a w 2021 r. – 840 zł).
Uprawniony przedsiębiorca, który chce skorzystać z małego ZUS, powinien zgłosić się do ubezpieczeń społecznych (także zdrowotnego) z odpowiednim kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 05 90 X X lub 05 92 X X – jeśli ma prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zgłoszenia dokonuje na druku ZUS ZUA, w terminie 7 dni.
Przykład:
Zakładając, że przedsiębiorca w 2019 r. osiągnie dochód w kwocie 69 400 zł oraz że prowadził działalność przez cały rok, to podstawa małego ZUS-u będzie wyliczana następująco:
69 400 zł / 365 dni x 30 = 5 704,11 zł
5 704,11 zł x 0,5 = 2 852,06 zł
Odp. Podstawa naliczania składek dla przedsiębiorcy będzie wynosiła 2 852,06 zł. Ryczałtowe składki ZUS w 2020 roku będą opłacane od kwoty 3136,20 zł. W tej sytuacji przedsiębiorca opłacający mały ZUS plus zaoszczędzi miesięcznie 96,86 zł. Przedstawia to poniższa tabela.
