Każde zatrudnienie pracownika wiąże się z obowiązkiem odprowadzania składek do ZUS. Dotyczy to również osób pozostających w związku małżeńskim oraz prowadzących wspólne gospodarstwo domowe. Jeżeli przedsiębiorca zatrudni małżonka, będzie on traktowany jako osoba współpracująca, a nie jak pracownik. Warto pamiętać, że oprócz małżonka osobą współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą jest również: dziecko własne, dziecko przysposobione, dziecko drugiego małżonka, jeżeli pozostają z przedsiębiorcą we wspólnym gospodarstwie domowych i współpracują przy prowadzeniu tej działalności. Wyłączeniu podlegają osoby, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Składki ZUS przy zatrudnieniu małżonka
Zatrudnienie małżonka na podstawie umowy o pracę wywołuje obowiązek zgłoszenia jej do ZUS z kodem tytułu ubezpieczenia ZUS 05 11. Zasady opłacania składek osób współpracujących różnią się od tych w przypadku innych pracowników. Przy zatrudnieniu osoby współpracującej:
- na umowę o pracę – składki ZUS opłacać należy w wymiarze jak za przedsiębiorcę;
- na umowę zlecenie – składki ZUS opłacać należy jak przy umowach zlecenie z innymi zleceniobiorcami. Składki zależą głównie od wysokości wynagrodzenia;
- na umowę o dzieło – jest wiele interpretacji w tej kwestii, jednak co do zasady od takiej umowy opłaca się składki ZUS w wymiarze jak za przedsiębiorcę;
- nieodpłatnie – składki ZUS opłaca się w wymiarze jak za przedsiębiorcę. Podstawą naliczenia składek społecznych za osobę współpracującą jest kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (podstawa składki w 2022r. – 6 221,04 zł).
Należy pamiętać, że pomagający członkowie rodziny nie mogą korzystać z preferencyjnych stawek ZUS. Oznacza to, że przedsiębiorca rozpoczynający działalność, opłacający mały ZUS, któremu pomaga małżonek, jest zobowiązany za małżonka odprowadzać składki w pełnej wysokości. W 2022 roku podstawa składek społecznych wynosi 3 553,20 zł. Za siebie natomiast przedsiębiorca wciąż opłaca składki preferencyjne.
Wynagrodzenie wypłacone małżonkowi a podatek dochodowy
Wypłacone małżonkowi wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenie czy umowy o dzieło należy opodatkować podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Co miesiąc trzeba odprowadzać zaliczki na PIT, a po zakończeniu roku konieczne jest złożenie odpowiednich deklaracji.
Deklaracje dostarczane do US z tytułu zatrudnienia pracownika/zleceniobiorcy/wykonawcy dzieła to:
- PIT-4R,
- PIT-8AR.
Deklaracje te obowiązują zamiennie, w zależności od rodzaju podpisanej umowy oraz kwoty wypłaconego wynagrodzenia
Nieodpłatne zatrudnienie małżonka
W przypadku małżonka, który nie pobiera wynagrodzenia za świadczoną pomoc, pomimo niewystąpienia opodatkowania podatkiem od wynagrodzeń, wystąpi obowiązek odprowadzenia składek ZUS. Wysokość składki będzie taka, jak w przypadku składek przedsiębiorcy (z pominięciem możliwości korzystania z preferencyjnego ZUS).
Składka zdrowotna będzie wynosić:
- od stycznia do czerwca 2022 r. – 559,89 zł
- od lipca do grudnia 2022 r. – 419,92 zł (6 221,04 zł * 75% * 9%) zgodnie z art. 81 ust. 2ya Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
W sytuacji, gdy małżonek, oprócz pomagania w działalności gospodarczej, jest zatrudniony w innej firmie, gdzie jego wynagrodzenie jest wyższe lub równe minimalnemu (w 2022 r. to 3010 zł) i odprowadzane są z tego tytułu składki ZUS, to w związku z pomaganiem w działalności współmałżonka powinien podlegać jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu.
