Karta oceny ryzyka zawodowego w pięciu krokach
Ocena ryzyka zawodowego jest jednym z obowiązków pracodawcy. Polega ona na systematycznym badaniu wszystkich aspektów pracy, które jest przeprowadzane w celu stwierdzenia, jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika i czy zagrożenia te można wyeliminować, a jeżeli nie – jakie działania należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka zawodowego związanego z tymi zagrożeniami. W przypadku małych przedsiębiorstw, jeśli pracodawca jest dobrze zorientowany w rodzaju i technologii wykonywaj pracy – może przeprowadzić ocenę ryzyka samodzielnie. W większych przedsiębiorstwach ocenę ryzyka mogą prowadzić kompetentni pracownicy, specjaliści ds. BHP i eksperci zewnętrzni, przy czym zawsze odpowiedzialność za prawidłowe przeprowadzenie oceny ryzyka spoczywa na pracodawcy. Ocena ryzyka zawodowego w pięciu krokach to zbiór zasad, które pomogą w ustaleniu jakie ryzyko niesie za sobą poszczególna praca. Zbiór ten rozpowszechniony jest w wielu krajach UE. Krok 1 Zebranie informacji potrzebnych do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego W kroku tym należy odpowiedzieć na szereg różnych pytań. Oto niektóre z nich: Jakie są w przedsiębiorstwie stanowiska pracy? Jakie wykorzystuje się na stanowiskach pracy maszyny, narzędzia i materiały? Na jakie zagrożenia wskazują instrukcje obsługi użytkowanych maszyn i urządzeń? Jakie są już zidentyfikowane zagrożenia i możliwe skutki ich wystąpienia? Warto tutaj również zasięgnąć opinie pracowników dotyczące stanowisk pracy, na których pracują. W działania związane z oceną ryzyka zawodowego pracownicy powinni być włączani w jak najszerszym zakresie. Krok 2 Identyfikacja zagrożeń. Określenie dla każdego stanowiska pracy, jakie występują na nim zagrożenia Krok ten przybliża nam jakie zagrożenia na danym stanowisku występują. Mogą to być m.in.: ruchome części maszyn ostre krawędzie praca na wysokości praca z substancjami chemiczni bądź pyłami promieniowanie elektromagnetyczne stres itd. Krok 3 Oszacowanie ryzyka W oszacowaniu ryzyka może pomóc nam poniższa tabelka, która pochodzi z”Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego”, PKN styczeń 2000. W zależności od tego jak duże jest prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków i chorób i jak poważne są te- ryzyko może być MAŁE, ŚREDNIE (oba uznawane są za dopuszczalne) lub DUŻE (uznawane za niedopuszczalne i wymagające niezwłocznych działań. Metoda szacowania ryzyka wg normy PN-N-18002 nie jest jedyna, znane są jeszcze inne, proste metody oceny ryzyka – wśród nich: metoda Wstępnej Analizy Zagrożeń (PHA), metoda Wskaźnika Ryzyka (RISC SCORE), metoda Grafu Ryzyka, metoda Analizy Bezpieczeństwa Pracy (JSA) Krok 4 Określenie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko zawodowe Należy zacząć od tych zagrożeń, których ryzyko wystąpienia jest największe i zgodnie z zasadą, aby możliwość całkowitego usunięcia zagrożenia miała priorytet, a zastosowanie środków ochrony indywidualnej było ostatecznością. W przypadku ryzyka niedopuszczalnego działania ograniczające muszą mieć charakter natychmiastowy. Dopuszczalne ryzyko średnie wymaga prowadzenia działań na rzecz jego dalszego zmniejszania, natomiast ryzyko małe działań zapewniających, że pozostanie ono na tym poziomie. Krok 5 Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna uwzględniać elementy określone w § 39 a ust. 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (patrz podstrona PODSTAWY PRAWNE) tj.: zawierać opis ocenianego stanowiska pracy, wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy, niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko datę oceny i osobę, która ją przeprowadziła. Jeśli w przedsiębiorstwie zmieniły się warunki pracy (np. pojawiły się nowe maszyny lub technologie), należy procedurę oceny ryzyka powtórzyć na tych stanowiskach pracy, których to dotyczy. Przykładową ocenę ryzyka zawodowego znajdziesz tutaj
Badania lekarskie i szkolenie BHP dla zleceniobiorców
Pracodawcy, zatrudniający pracownika na podstawie umowy o pracę, mają obowiązek skierowania go na badania lekarskie oraz przeprowadzenia szkolenia BHP. Nieco inaczej wygląda sytuacji w przypadku umów zlecenia. Taka forma zatrudnienia charakteryzuje się dużą swobodą oraz elastycznością. Kodeks Pracy dokładnie precyzuje obowiązki pracodawcy względem zatrudnianych osób. Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Odpowiednie warunki powinny być zapewnione zarówno pracownikom, jak i zleceniobiorcom. Kodeks wskazuje, iż zleceniobiorca jest także narażony na ryzyko związane z wykonywaniem danej pracy i powinien ją wykonywać w odpowiednich warunkach. Z przepisów prawa nie wynika, że zleceniodawca ma obowiązek skierować zleceniobiorcę na szkolenie BHP czy badania. Pracodawca powinien jedynie zapewnić mu bezpieczne i higieniczne warunki pracy. To zleceniodawca podejmuje decyzję, czy zleceniobiorca powinien być skierowany na badania i szkolenie BHP. Przy sporządzaniu umowy, która następnie jest podpisywana przez strony, warto zamieścić zapis dotyczący szkoleń BHP oraz badań lekarskich. Powinna w niej również pojawić się informacja, po czyjej stronie będzie ciążył obowiązek zapłaty. Zleceniodawca nie ma obowiązku pokrycia związanych z tym kosztów. Odpowiednie zapisy w umowie stanowią zabezpieczenie zarówno dla zleceniobiorcy, jak i zleceniodawcy. Zleceniobiorca, wykonujący czynności w miejscu wyznaczonym przez zleceniodawcę, jest zobowiązany do znajomości przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, dbania o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy, używania środków ochrony np. odzieży i obuwia roboczego, niezwłocznie zawiadamiania przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego. Dobrą praktyką wśród Zleceniodawców jest robienie szkoleń BHP i badań w przypadku zawodów, w których istnieje duże zagrożenie życia dla zleceniobiorcy. Pozwala to na dodatkowe zabezpieczenie interesów zleceniodawcy w przypadku wypadku przy pracy.