1 stycznia 2019 roku w życie weszła ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Oznacza to, że już od 1 lipca br. pierwsi pracownicy będą mogli rozpocząć oszczędzanie do przyszłych świadczeń emerytalnych. To zupełnie nowe podejście w naszym systemie emerytalnym, choć z powodzeniem stosowane od dawna przez m.in. Wielką Brytanię, Niemcy czy Szwecję.
PPK to długoterminowy program oszczędzania prywatnych środków. Mimo, że jest on powszechny i zostaną nim objęte wszystkie podmioty zatrudniające, to dla samego zatrudnionego jest on dobrowolny. Pracownik (każdy, za którego firma odprowadza składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe do ZUS) samodzielnie zdecyduje czy chce należeć do programu. Zapisanie się do PPK nie wiąże się z długoterminowymi zobowiązaniami – w każdej chwili, bez żadnych konsekwencji pracownik może z niego wystąpić.
Jaki jest cel?
Według Polskiego Funduszu Rozwoju – PPK zostały opracowane po to, aby zwiększyć bezpieczeństwo finansowe Polaków, wpłynąć na rozwój gospodarki, przedsiębiorstw oraz miejsc pracy, a także by pomnażać prywatne oszczędności emerytalne pracowników.
Wpłaty na konto PPK będą pochodzić z trzech źródeł: od pracodawcy, pracownika i państwa. Środki zgromadzone na koncie będą dziedziczone.
Mechanizm PPK
Program charakteryzuje automatyzm zapisu osób zatrudnionych, które ukończyły 18. rok życia, a nie ukończyły 55. roku życia. Po ukończeniu 55. roku pracownik samodzielnie składa wniosek o przystąpienie do programu. Do PPK nie mogą przystąpić osoby, które ukończyły 70. rok życia.
Pracodawca, którego pracownicy wyrażą chęć udziału w programie dokona wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK i za jej pośrednictwem otworzy dla niego imienny rachunek, na którym będą gromadzone oszczędności.
Pracodawca i pracownik przekazują do PPK wpłaty podstawowe. Ponadto zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą zadeklarować przekazywanie wpłat dodatkowych (dobrowolnych). Ich wysokość naliczana jest procentowo od wynagrodzenia brutto pracownika.
Państwo będzie dodawać do tej puli określone kwoty – niezależne od wysokości dochodów pracownika.
Kto i ile?
Wpłaty podstawowe pracownika, który przystąpi do programu, będą obliczane i pobierane przez pracodawcę w momencie wypłaty wynagrodzenia, w wysokości 2 proc. swojego wynagrodzenia brutto. W przypadku osób osiągających najniższe dochody ta wpłata podstawowa może jednak być mniejsza.
• Oszczędzający otrzyma od państwa jednorazowo 250 zł tzw. wpłaty powitalnej. Następnie – co roku, po spełnieniu określonych warunków, będzie zasilać rachunek pracownika kwotą 240 zł.
Wysokość wpłat finansowanych przez pracodawcę:
• wpłata podstawowa (obowiązkowa): 1,5 proc. wynagrodzenia brutto;
• wpłata dodatkowa (dobrowolna): do 2,5 proc. wynagrodzenia brutto.
Pracodawca nie może sam z obowiązków zrezygnować – dokonywanie wpłat będzie jego obowiązkiem ustawowym. Nie wolno mu też potrącać tej kwoty z wynagrodzenia pracownika.
Wypłata z PPK
Pracownik oszczędzający w programie PPK, będzie mógł swobodnie korzystać ze zgromadzonych środków na swoim rachunku po osiągnięciu 60-tego roku życia – bez względu na status aktywności zawodowej.
Po 60 roku życia pracownik może dalej odkładać środki w PPK bądź też skorzystać z domyślnej formy wypłaty:
a) jednorazowo wypłacić 25 proc. środków, a pozostałe środki wypłacać co miesiąc przez 10 lat.
b) pracownik może również wszystkie środki wypłacać w dowolnej liczbie rat. Jednorazowo może wypłacić nawet 100 proc. środków. Należy jednak pamiętać o tym, że skrócenie okresu wypłat poniżej 10 lat będzie skutkować koniecznością zapłaty należnego podatku.
Pracownik będzie mógł też dokonać wypłaty transferowej, czyli przenieść zgromadzone środki na:
• polisę w zakładzie ubezpieczeń – z prawem do świadczenia okresowego lub dożywotniego,
• rachunek terminowej lokaty oszczędnościowej, zgodnie z warunkami określonymi w ustawie o PPK.
Ważne. System daje również możliwość wypłacenia środków wcześniej:
• w sytuacji poważnej choroby uczestnika lub jego najbliższych – do 25 proc. środków
• aby pokryć wkład własny przy zaciągnięciu kredytu na zakup mieszkania lub budowy domu – do 100 proc. środków.
Jakie obowiązki dla pracodawców?
Od 1 stycznia każda firma lub instytucja zatrudniająca co najmniej jedną osobę, podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, musi utworzyć PPK dla swoich pracowników – poza wyjątkami określonymi ustawą.
Aby każdy pracodawca mógł dobrze przygotować się do nowych obowiązków, przewidziano dwuletni okres przygotowawczy. Termin, w którym dane przedsiębiorstwo musi utworzyć PPK, zależy od wielkości danej firmy – czyli od liczby osób zatrudnionych.
HARMONOGRAM dla firm:
• od 1 lipca 2019 r. – firmy zatrudniające co najmniej 250 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r.;
• od 1 stycznia 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 50 osób według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r.;
• od 1 lipca 2020 r. – firmy zatrudniające co najmniej 20 osób według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r.;
• od 1 stycznia 2021 r. – pozostałe podmioty, w tym jednostki sektora finansów publicznych.
W obowiązującym pracodawcę terminie musi on utworzyć PPK dla pracowników. Aby w obowiązującym terminie utworzyć PPK dla swoich pracowników, pracodawca zawiera:
• umowę o zarządzanie PPK z instytucją finansową wybraną w porozumieniu z zakładową organizacją związkową;
• umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych.
Ponadto pracodawca ma obowiązek prawidłowego obliczania wysokości wpłat oraz terminowego przekazywanie ich do wybranej instytucji finansowej.
Poza tym musi gromadzić i archiwizować dokumentację dotyczącą PPK oraz przekazywać pracownikom oraz wybranej instytucji finansowej informacji związanych z utworzonym PPK.
Jeżeli w danej firmie nie działa zakładowa organizacja związkowa, to pracodawca wybiera instytucję finansową w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych. Wyłonienie takiej reprezentacji odbywa się na zasadach przyjętych w danym przedsiębiorstwie.
