Kto może zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny?

Podstawowe pojęcia

Bezrobocie jest to zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach płacowych występujących w gospodarce. Bezpośrednią przyczyną bezrobocia z reguły jest niewystarczająca liczba wolnych miejsc pracy dla ubiegających się o nie, a także:

wadliwa organizacja rynku pracy,
brak odpowiednich kwalifikacji bezrobotnych,
trudności mieszkaniowe uniemożliwiające przesuwanie nadwyżek siły roboczej do ośrodków wykazujących jej niedobór,
oferowanie zbyt niskich stawek płac (np. w porównaniu z zasiłkiem dla bezrobotnych).
wahania koniunktury (cykl koniunkturalny),
sezonowe wahania poziomu zatrudnienia,
wprowadzanie osiągnięć techniki do procesów produkcyjnych (automatyzacja),
stopień wykorzystania zasobów siły roboczej w rolnictwie (przeludnienie agrarne);

Bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie, służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w minimum połowie etatu. Bezrobotny to osoba nie ucząca się, pełnoletnia, w wieku produkcyjnym, nie odbywa kary pozbawienia wolności, która nie nabyła prawa do renty (i podobnych), oraz nie posiada więcej niż 2ha powierzchni rolnej.

Rodzaje bezrobocia

Bezrobocie dzieli się ze względu na:

czas ich trwania,
czynniki je wywołujące oraz konsekwencje, jakie ze sobą niosą.

Podział ze względu na czas trwania:

bezrobocie krótkookresowe – dotyczy osób, które pozostają bez zatrudnienia przez okres do 3 miesięcy;
bezrobocie średniookresowe – dotyczy osób, które pozostają bez zatrudnienia od 3 do 6 miesięcy;
bezrobocie długookresowe – dotyczy osób, które pozostają bez zatrudnienia od 6 do 12 miesięcy;
bezrobocie chroniczne – występuje w przypadku, gdy osoba bezrobotna pozostaje bez zatrudnienia ponad rok;
bezrobocie sezonowe – związane z występowaniem zapotrzebowania na pracowników w danym obszarze tylko przez określoną część roku. Gdy sezon dobiega końca, osoby te pozostają bez pracy przez resztę roku.

Podział ze względu na czynniki je wywołujące oraz konsekwencje, jakie ze sobą niosą:

bezrobocie strukturalne – powstaje w wyniku braku równowagi pomiędzy popytem na pracę a jej podażą. Oznacza to, że ze względu na czynniki gospodarcze dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy liczbą osób gotowych i chętnych do podjęcia pracy a liczbą dostępnych miejsc pracy w przedsiębiorstwach. Bardzo często podstawą do powstania tego zjawiska są nieadekwatne umiejętności i kwalifikacje osób bezrobotnych w stosunku do zapotrzebowania pracodawców.
bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) – ma ono charakter zmienny. Ten rodzaj bezrobocia jest zależny od cykli gospodarczych, które dzielą się na następujące fazy (rozkwit – niskie bezrobocie; kryzys – wzrost bezrobocia; depresja – wysokie bezrobocie; ożywienie – spadek bezrobocia);
bezrobocie technologiczne – zazwyczaj ma ono charakter stały, często porównywane jest do bezrobocia strukturalnego pod względem skutków, jakie ze sobą niosą. Ogólne działania modernizujące oraz zmiany technologiczne mają wpływ na zwiększanie się liczby osób bezrobotnych nieposiadających odpowiednich kwalifikacji w stosunku do zapotrzebowania rynku pracy. Jednym ze skutków modernizacji np. produkcji, która często prowadzi do automatyzacji pracy, jest ograniczanie liczby miejsc pracy – w takim przypadku nawet zmiana kwalifikacji bezrobotnych nie poprawi powiększającego się kryzysu;
bezrobocie frykcyjne – jest to zjawisko mające charakter przejściowy i zmienny. Wynika ono z przyczyn naturalnych, takich jak zmiana oczekiwań pracownika wobec pracy czy pracodawców, miejsca zamieszkania czy kwalifikacji.
bezrobocie naturalne – jest to rodzaj bezrobocia występujący zawsze, niezależnie od fazy cyklu koniunkturalnego, trwającego bądź nie sezonu czy dostępności miejsc pracy w przedsiębiorstwach.

Jakie korzyści daje zarejestrowanie się w urzędzie pracy?

dostęp do usług pośrednictwa pracy (aktualnych ofert pracy zgłaszanych do urzędu pracy przez pracodawców), doradztwa zawodowego i informacji zawodowej oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy oraz szkoleń;
możliwość korzystania z publicznej służby zdrowia, dzięki prawu do ubezpieczenia zdrowotnego dla siebie, małżonka, dzieci;
możliwość korzystania z zasiłku dla bezrobotnych (po spełnieniu dodatkowych warunków);
dostęp do instrumentów rynku pracy (np. dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, konsultacji, doradztwa, dodatek aktywizacyjny).

Jakie warunki należy spełnić, aby móc zarejestrować się jako osoba bezrobotna?

Aby móc zarejestrować się jako osoba bezrobotna należy spełnić wszystkie poniższe wymagania:

nigdzie nie pracujesz: nie jesteś zatrudniony i nie wykonujesz innej pracy zarobkowej;
jesteś w stanie podjąć pracę na cały etat tj. jesteś zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub w danej służbie albo innej pracy zarobkowej; w przypadku osoby niepełnosprawnej – jesteś zdolny i gotowy do zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy;
masz ukończone 18 lat;
nie masz ukończonych 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna);
nie uczysz się w szkole ani nie studiujesz na studiach dziennych; możesz jednak studiować na studiach niestacjonarnych albo uczyć się w szkole dla dorosłych lub przystępować do egzaminu eksternistycznego z zakresu programu nauczania tej szkoły;
nie nabyłeś prawa do emerytury lub do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę;
nie jesteś właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe;
nie podlegasz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe;
po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobierasz nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
nie nabyłeś prawa do emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy, przyznanej przez zagraniczny organ emerytalny lub rentowy, w wysokości co najmniej najniższej emerytury albo renty z tytułu niezdolności do pracy;
nie uzyskujesz przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej (chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych) ani nie podlegasz ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie;
nie złożyłeś wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (uwaga: w okresie zawieszenia działalności gospodarczej można zarejestrować się jako bezrobotny!);
nie uzyskujesz miesięcznie przychodu (ze źródeł innych niż praca zarobkowa), w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych;
nie pobierasz zasiłku stałego na podstawie przepisów o pomocy społecznej;
nie pobierasz świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania;
nie pobierasz po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego
nie podlegasz, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników;
nie pobierasz zasiłku dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
nie jesteś tymczasowo aresztowany ani nie odbywasz kary pozbawienia wolności (z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego);

Warunki ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych

O zasiłek dla bezrobotnych mogą starać się osoby, które:

są zarejestrowane w urzędzie pracy;
w ciągu 18 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie w urzędzie pracy przepracowały co najmniej 365 dni;
wykazały, że za przepracowany minimum rok otrzymywało się co najmniej minimalne wynagrodzenie, od którego odprowadzano składki na Fundusz Pracy. Zasiłek otrzymają osoby, które nie tylko spełnia powyższe warunki, ale też nie ma dla nich propozycji pracy, stażu lub przygotowania zawodowego.

Wysokość zasiłku dla bezrobotnych jest uzależniona od stażu pracy. Jeśli więc:

staż pracy wynosi poniżej 5 lat, to kwota wynosi 80% zasiłku podstawowego;
staż pracy mieści się w przedziale 5-20 lat, wynosi 100% zasiłku podstawowego, czyli 1 304,10 zł;
legitymujesz się stażem pracy powyżej 20 lat, to kwota wyniesie 120% zasiłku podstawowego

Zasiłek podstawowy wynosi 1 304,10 zł przez pierwsze trzy miesiące od chwili jego przyznania. Po upływie 90 dni kwota zmniejsza się do poziomu: