Podmioty uprawnione
Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych.
Aby przedsiębiorca w 2022 roku mógł rozliczać się tzw. ryczałtem ewidencjonowanym musi spełnić kilka warunków:
- rozpocznie wykonywanie działalności w 2022 r. – bez względu na wysokość przychodów;
- w 2021 roku:
a. uzyskał przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 EUR, lub
b. uzyskał przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 000 000 EUR.
Prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w 2022 r. zgodnie z obecnie obowiązującymi w tym zakresie przepisami będą mieli podatnicy, którzy w 2021 r. osiągną przychody z działalności prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 9 188 200 PLN (2 000 000 EUR × 4,5941 PLN/EUR- kurs średni NBP z dnia 1 października 2021 r.) lub osiągną przychody z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wszystkich wspólników nie przekroczy kwoty 9 188 200 PLN.
Zmiany w katalogu wolnych zawodów
W związku z wejściem w życie Polskiego Ładu w 2022 r. poza ustawą o pdof oraz o pdop zmianie ulegną również przepisy dotyczące opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym. Zmiany te zredukowały wykaz rodzajów działalności gospodarczej wykonywanej osobiście, które mieszczą się w ramach wolnego zawodu. W definicji tego pojęcia w nowym roku nie znajdą się już następujące zawody:
- lekarze, lekarze dentyści, lekarze weterynarii, technicy dentystyczni,
- felczerzy, położne, pielęgniarki, psychologowie, fizjoterapeuci,
- architekci, inżynierowie budownictwa i rzeczoznawcy budowlani,
- nauczyciele w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny.
Nowe stawki ryczałtu
W 2022 r. w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych pojawią się za to dwie nowe stawki podatku przewidziane dla osób prowadzących działalność, która nie będzie już stanowiła wolnego zawodu, czyli wykonujących zawody medyczne oraz zawody techniczne. Mowa tu o stawce 14% oraz 12%.
Pierwszą z nich opodatkowane będą przychody osiągane ze świadczenia usług w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86). Stawka ta będzie miała zastosowanie w odniesieniu do tych usług niezależnie od tego, czy usługi te świadczone będą osobiście, czy też z pomocą osób zatrudnionych. Stawką tą opodatkowane będą również przychody ze świadczenia usług architektonicznych i inżynierskich; usług badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71), oraz w zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1).
Nowa, 12% stawka ryczałtu znajdzie zastosowanie dla opodatkowania niektórych przychodów związanych ze świadczeniem usług w obszarze IT, które obecnie opodatkowane są według stawki 15%.
Wyłączenia z ryczałtu
Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (z zastrzeżeniem prywatnego najmu) nie stosuje się do podatników:
Art. 8 ust. 1 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
1) opłacających podatek w formie karty podatkowej,
2) korzystających, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
3) osiągających w całości lub w części przychody z tytułu:
a) prowadzenia aptek,
b) działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
c) działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych
4) wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii,
5) podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
a) samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
b) w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
c) samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
– jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Jeśli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, który wybrał opodatkowanie w formie ryczałtu, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów bądź ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:
Art. 8 ust. 2 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
1) wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym
– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym zasadniczo stanowi przychód niepomniejszony o koszty jego uzyskania. Przychód ten jednak ryczałtowiec może obniżyć o odliczenia:
- z tytułu wydatków wskazanych w art. 26 i art. 26h ustawy o pdof (w tym m.in. darowizny, ulgę rehabilitacyjną i termomodernizacyjną), jeżeli nie zostały już odliczone od dochodu lub nie zostały zaliczone do kosztów podatkowych na podstawie przepisów ustawy o pdof oraz
- z tytułu strat z działalności gospodarczej poniesionych w okresie korzystania z opodatkowania na zasadach określonych w ustawie o pdof.
O wysokości stawki ryczałtu decyduje rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Jeżeli podatnik osiąga przychody opodatkowane różnymi stawkami, wysokość ryczałtu ustala się przy zastosowaniu stawki właściwej dla danego rodzaju działalności. Jeśli jednocześnie podatnicy korzystają z odliczeń, należy dokonywać ich od każdego rodzaju przychodu w takim stosunku, w jakim poszczególne rodzaje przychodów opodatkowane różnymi stawkami pozostają w ogólnej kwocie przychodów.
Wpłaty miesięczne lub kwartalne
Ryczałt ewidencjonowany obliczony za okresy miesięczne mogą płacić wszyscy podatnicy stosujący tę formę opodatkowania. Ryczałt kwartalny w 2022 r. będą natomiast mieli prawo opłacać podatnicy, których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie albo przychody spółki w 2021 r. nie przekroczą 200 000 EUR, czyli 918 820 PLN.
O wyborze kwartalnego opłacania ryczałtu podatnicy informują w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym stosowali ten sposób opłacania ryczałtu ewidencjonowanego.
Należy pamiętać, że od kwoty ryczałtu w 2022 roku podatnik nie będzie mógł odliczyć zapłaconych w roku podatkowym składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Ryczałtowcy składają zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu w roku podatkowym na formularzu PIT-28 od dnia 15 lutego do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.
Karta podatkowa
Od 1 stycznia 2022 r. w wyniku wejścia w życie Polskiego Ładu kartę podatkową w prowadzeniu działalności gospodarczej będą mogli stosować wyłącznie przedsiębiorcy, którzy tę formę stosowali na dzień 31 grudnia 2021 r. i będą kontynuować korzystanie z niej. To oznacza, że od 1 stycznia 2022 r. żaden z podatników, którzy w 2021 r. prowadzili działalność gospodarczą opodatkowaną w innych formach oraz żaden nowy przedsiębiorca, nie będą mogli złożyć wniosku o zastosowanie opodatkowania w tej formie.
Zawody medyczne i weterynarze
W 2021 r. m.in. osoby świadczące usługi w zakresie ochrony zdrowia oraz weterynaryjne zyskali możliwość wykonywania ich w ramach wolnego zawodu również w sytuacji, gdy usługi te świadczyli na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Efektem objęcia wolnego zawodu taką działalnością był wzrost zainteresowania kartą podatkową jako formą opodatkowania gospodarczej aktywności tych grup zawodowych. Podstawowym kryterium wyboru na 2021 r. przez medyków i weterynarzy karty podatkowej, poza prostotą tej formy opodatkowania, były niskie stawki podatku.
Od stycznia 2022 r. możliwość stosowania tej formy opodatkowania przez medyków i weterynarzy w wyniku wejścia w życie Polskiego Ładu ulegnie znacznemu ograniczeniu. Stosować ją będą mogli jedynie przedstawiciele tych grup zawodowych prowadzący własne praktyki i świadczący usługi na rzecz indywidualnych klientów, o ile korzystali z karty podatkowej w 2021 r. Ta forma opodatkowanie nie będzie dostępna dla usług medycznych i weterynaryjnych świadczonych w ramach działalności wykonywanej na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej nawet w przypadku przedstawicieli omawianych grup zawodowych, którzy w 2021 r. korzystają z opodatkowania kartą podatkową.
Karta podatkowa a księgi, zeznania i faktury
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Mają jednak obowiązek wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, o których mowa w odrębnych przepisach, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie 5 lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.
